Sanktuarium św. Andrzeja Boboli w Szczecinie -Bernard Gonska SJ
Podniesienie naszego kościoła parafialnego do rangi sanktuarium nastąpi 16 maja 2020 roku, o godzinie 11.00. Ustną zgodę na ogłoszenie kościoła jako Sanktuarium wydał ks. abp Andrzej Dzięga w grudniu 2018 roku, a oficjalną decyzję podjął w marcu 2020 roku.
W 1927 roku przedstawiciele wyznania ewangelicko-luterańskiego podjęli starania o zakup miejsca pod budowę nowego kościoła w Szczecinie. Z kilku propozycji wybrano lokalizację na działce przy ul. Pocztowej 21/22. Projekt kościoła p.w. Nikolai-Johanniskirche powstał w roku 1928, według projektu szczecińskiego architekta Adolfa Thesmachera. Prace budowlane rozpoczęły się wraz z położeniem kamienia węgielnego 2 VI 1932 r., a już 28 VIII 1933 roku budynek kościoła ukończono. 10 września 1933 roku superintendent kościelny dr Kähler dokonał poświęcenia kościoła. Pierwszym pastorem był J. Ahnke.
Podczas II wojny światowej kościół został uszkodzony przez pobliski wybuch bomby, który zniszczył dach i okna. W kwietniu 1945 roku Piotr Zaremba, pierwszy powojenny prezydent Szczecina, wystąpił do abpa Walentego Dymka, biskupa pomocniczego poznańskiego, o zapewnienie obsługi duszpasterskiej coraz liczniej przybywającym do miasta osadnikom polskim. Już w czerwcu 1945 roku przybyli do miasta pierwsi jezuici. Dzięki podjętym przez nich działaniom udało się uzyskać od władz miejskich zezwolenie na objęcie obiektów dawnej szkoły dla chłopców i dziewcząt przy Al. Piastów z prawem założenia Kolegium Jezuickiego dla młodzieży świeckiej szkół średnich. Jezuici dostali także kamienicę przy ul. Pocztowej 30, z przeznaczeniem na mieszkania dla przyszłych profesorów Kolegium oraz trzy opuszczone wille w dzielnicy Pogodno. Po różnego rodzaju perturbacjach z władzami komunistycznymi, a także nieudanych zabiegach o pozyskanie kościoła p.w. św. Piotra i Pawła na Starym Mieście, jezuici uruchamiają kościół pod wezwaniem św. Andrzeja Boboli. Wobec braku świątyni, w gmachu szkoły przy Al. Piastów, na korytarzu została urządzona kaplica i tam od lipca 1945 roku były odprawiane nabożeństwa, w których licznie uczestniczyła polska społeczność, przebywająca wówczas w Szczecinie. We wrześniu 1945 roku władze państwowe nakazały natychmiastowe oddanie wyremontowanych gmachów szkolnych z przeznaczeniem ich na szkoły podstawowe. Także z części domu przy ul. Pocztowej 30 zakonnicy musieli zrezygnować.
W sierpniu 1945 roku kościół przekazano polskim jezuitom, którzy rozpoczęli remont. Po usunięciu zniszczeń wojennych w obecności ks. Edmunda Nowickiego, Administratora Apostolskiego, 1 listopada 1945 roku, nastąpiło poświęcenie kościoła. Według projektów o. Proboszcza powstały trzy nowe ołtarze – główny i dwa boczne, a także nowe obrazy NSPJ i św. Andrzeja Boboli oraz figura Matki Bożej z Lourdes, które nadały świątyni nowego, katolickiego charakteru.
Na mocy dekretu Administratora Apostolskiego ks. Edmunda Nowickiego, 1 marca 1946 roku została erygowana parafia p.w. św. Andrzeja Boboli. W ciągu tego roku odbyły się poważne prace związane z odbudową i naprawami budynku kościoła. W budynku przy ul. Pocztowej 30 znalazła swoją siedzibę zarówno plebania, jak i dom zakonny, a także miały swoje pomieszczenia Ochronka dla dzieci, Sodalicja Mariańska i Kółko Ministranckie. Zawiązało się Apostolstwo Modlitwy.
Od początku istnienia parafii jezuici podjęli pracę duszpasterską w różnych środowiskach, organizowali m.in. kolonie oraz półkolonie dla dzieci, prowadzili duszpasterstwa inteligencji oraz ludzi pracy, przy parafii działał Caritas, powstała bursa dla ubogich uczniów, od 1947 roku funkcjonowało Duszpasterstwo Akademickie, kierowane m.in. przez o.o. Władysława Siwka i o. Huberta Czumę.
30 listopada 1952 roku nastąpiło poświęcenie kościoła dolnego, przeznaczonego głównie dla obsługi duszpasterskiej dzieci i młodzieży. Tego dnia przebywał w parafii kardynał Stefan Wyszyński, który w Bazylice Św. Jana Chrzciciela ogłosił swoją nominację kardynalską. Pobyt Prymasa było wielkim wydarzeniem w życiu parafii, gdyż to właśnie w naszym kościele Ks. Prymas zatrzymał się i był obecny na wieczornej Mszy Św. w wypełnionym po brzegi kościele.
Na mocy decyzji Wojewódzkiej Rady Narodowej w Szczecinie z września 1954 roku jezuici zostali usunięci ze Szczecina, a parafia św. Andrzeja Boboli oraz kościół akademicki Św. Jana Chrzciciela przekazano księżom diecezjalnym i chrystusowcom. 31 stycznia 1955 roku jezuici opuścili w/w placówki, gdyż zostali oskarżeni przez władze „o negatywne oddziaływanie na młodzież i środowiska”. To wywołało protest mieszkańców, którzy wysyłali petycję do Ministra Urzędu ds. Wyznań, w której żądali powrotu jezuitów do Szczecina. Zachodzące zmiany polityczne w Polsce skutkowały m.in. ogłoszeniem w grudniu 1956 roku komunikatu Komisji Wspólnej Kościoła i Rządu. Zawarty był w nim m.in. postulat powrotu księży wysiedlonych z Ziem Zachodnich. To pozwoliło jezuitom na ponowny przyjazd do Szczecina w październiku 1957 roku.
W czasie stanu wojennego kościół był ważnym ogniwem dystrybucji pomocy charytatywnej z zagranicy, a wielu parafian trafiło do obozów internowania. Po 13 grudnia 1981 w kościele św. Andrzeja Boboli odprawiano Msze Św. za Ojczyznę; zorganizowano punkt pomocy dla internowanych oraz odbywały się spotkania działaczy podziemia. 19 sierpnia 1988 roku, w związku z trwającymi w Szczecinie strajkami przy kościele utworzono punkt pomocy prawnej, lekarskiej i materialnej.
Kult Św. Andrzeja Boboli rozpoczął się od początku istnienia parafii. Zależało na nim nie tylko jezuitom, ale również nowym parafianom, którzy po przymusowych wysiedleniach z Wileńszczyzny i Polesia, osiedlali się na Pomorzu Zachodnim, w tym w Szczecinie. W tym samym czasie na terenie dzisiejszej Archidiecezji powołano jeszcze cztery parafie p.w. św. Andrzeja Boboli (Golczewo, Krajnik Górny, Piasecznik i Mechowo k./Płot). Do Szczecina sprowadzono relikwiarz Świętego, a w ołtarzu znajdowała się wielkich rozmiarów figura Andrzeja Boboli, z czasem ufundowano również obraz Świętego. Odbywały się nabożeństwa ku czci Andrzeja Boboli, a szczególny nacisk położono na przygotowania do odpustu parafialnego, odprawiając nowennę. W pierwszej połowie lat 70. XX wieku ustawiono przy kościele – bez zgody ówczesnych władz miasta – pomnik św. Andrzeja Boboli autorstwa artysty rzeźbiarza Stanisława Biżka, który stoi do dzisiaj i jest otaczany stałą opieką parafian.
Przełomowym momentem w szerzeniu kultu św. Andrzeja Boboli w Szczecinie było ogłoszenie go Patronem Polski przez św. Jana Pawła II w 2002 roku. 17 listopada tego samego roku, z inicjatywy o. Mieczysława Sołowieja SJ oraz p. Haliny Bonik z Warszawy, powstało Koło Terenowe Stowarzyszenia Krzewienia Kultu Św. Andrzeja Boboli z siedzibą przy naszej parafii. Początkowo nieliczna jeszcze grupa jego członków gromadziła się każdego 16. dnia miesiąca na modlitwach do Świętego. Kult Patrona Polski nabrał większego rozmachu od 2010 roku, gdy SKKAB nie ograniczył swojej działalności tylko do comiesięcznych modlitw w kościele parafialnym, ale zaczął wychodzić na zewnątrz. Oferowaliśmy pomoc w sprowadzeniu relikwii Świętego do innych kościołów Szczecina oraz Golczewa i Mechowa k./Płot, organizowaliśmy pielgrzymki „Śladami św. Andrzeja Boboli” po całej Polsce, nawiedzając ok. 40 kościołów p.w. Świętego na swojej trasie, wydawaliśmy obrazki, kalendarze „Andrzejowe” itp.). W swojej działalności SKKAB wyszedł poza Szczecin, głosząc rekolekcje parafialne i szkolne o tematyce Andrzejowej, prowadząc drogę krzyżową w Wielkim Poście w wielu kościołach oraz głosząc kazania Andrzejowe w kilku kościołach przez całe niedziele, itd.). Ponadto zbierano i archiwizowano intencje do św. Andrzeja Boboli, które wierni z całej Polski mogli przesyłać drogą e-mailową oraz świadectwa wstawiennictwa Świętego. Do tej pory zebrano ok. 2500 próśb i podziękowań. Działalnością SKKAB-u zainteresował się ks. Abp Andrzej Dzięga oraz ks. bp Henryk Wejman, którzy chętnie uczestniczyli w ważniejszych wydarzeniach, takich jak Sympozjum z okazji 80. rocznicy kanonizacji św. Andrzeja Boboli, konsekracji kościoła w 2016 roku, poświęceniu tablicy w 5. rocznicę tragedii smoleńskiej, odpustach parafialnych i in.