O DEBACIE OKSFORDZKIEJ

Oprac. Piotr Krawczyk

Dyskurs polityczny oraz poglądowy jest codziennością i chlebem powszednim niemalże każdego człowieka. Jest to szczególnie prawdziwe w dobie ery Internetu i digitalizacji społeczeństwa, gdzie mamy możliwość błyskawicznej wymiany zdań z osoba po drugiej stronie globu. Przybiera on różne formy, poczynając od luźnej wymiany zdań, kończąc na rozmaitych odmianach debat społecznych. Tekst ten dotyczyć będzie owej późniejszej formy, mówiąc precyzyjniej – debaty oksfordzkiej. Format ten cieszy się bogatą historią, a wywodzi się – jak sama nazwa wskazuje – z Uniwersytetu Oksfordzkiego, gdzie w 1860 roku po raz pierwszy starli się ze sobą zwolennicy teorii ewolucji oraz kreacjonizmu, zainspirowani dziełem Karola Darwina.

Od tamtego czasu owa forma wypowiedzi sukcesywnie zdobywała coraz większą popularność wśród opinii publicznej. Obecnie bywa często wykorzystywana w szkołach średnich i środowiskach akademickich, jako efektywny sposób edukacji młodzieży w zakresie zarówno elokwencji i struktury publicznej wypowiedzi, jak i samej merytoryki poruszanej kwestii.

W samym sercu debaty znajduje się teza – idea, wokół której staną w szranki dwa środowiska, starając się udowodnić bądź obalić. Celem debaty oksfordzkiej jest zwycięstwo. Uczestnicy opracowują różnorakie strategie, mające na celu chociażby subtelne przesunięcie szali zwycięstwa na korzyść własnej drużyny. Niemniej jednak, wszystko musi się odbywać w ramach z góry wyznaczonych reguł, gdyż debata oksfordzka charakteryzuje się bardzo wysoką kulturą dialogu – wszelakie personalne formy ataku bądź wulgaryzmy nie znajdują w niej swojego miejsca. Największa zaletą wynikająca z takiego sformułowania owej dysputy jest to, że strony starcia bardzo wnikliwie i głęboko analizują swoje stanowisko i sytuację postawioną w tezie. Dzięki temu możliwym jest poznanie problemu lub idei z wielu różnych perspektyw, które nie są oczywiste na pierwszy rzut oka. Całe przedsięwzięcie przypomina intelektualne przeciąganie liny, gdzie często do ostatniej minuty nie ma wyłonionego jawnego faworyta.

Techniczny format debaty oksfordzkiej jest następujący: każda ze stron dysponuje czterema mówcami, a indywidualny czas na pojedyncze przemówienie zależy od wcześniej ustalonych zasad i zazwyczaj wynosi cztery lub pięć minut. Kolejność wypowiedzi jest naprzemienna, poczynając zawsze od pierwszego mówcy ze strony propozycji. Każdy uczestnik debaty ma bardzo wyraźnie określoną rolę. Pierwsi mówcy stanowią wprowadzenie do debaty. Traktują o wadze opisywanego zagadnienia i sytuacji, oraz prezentują dominujący światopogląd swojej formacji, jak i dostarczają zarysu strategii argumentacyjnej. Drudzy mówcy zagłębiają się w kwestię merytoryczną – wyprowadzają i rozwijają flagowe argumenty, które funkcjonują jako ich główna „broń” i podstawa w debacie. W tym miejscu padły już definitywne uzasadnienia pozycji dwóch ugrupowań, zatem czas, aby trzeci mówcy wykazali wszystkie błędy i luki w rozumowaniu argumentacji strony przeciwnej. W natłoku informacji rysują się jasne osie sporu, wokół których toczy się cały dyskurs. Zidentyfikowanie ich oraz wprawne podsumowanie argumentów, jak i całej debaty, jest zadaniem ostatnich, czwartych mówców.

W trakcie debaty członkowie drużyny przeciwnej mogą zadawać pytania do aktualnie przemawiającego, z wyjątkiem pierwszej i ostatniej minuty wystąpienia, które są uznawane za czas chroniony. Stronnicy sporu mają również sposobność zgłoszenia ad vocem, co służy jako dodatkowe minutowe przemówienie. Debata jest moderowana przez marszałka, który udziela głosu i sprawuje pieczę nad odpowiednim przebiegiem polemiki.

Każdemu wywodowi bardzo uważnie przygląda się grono sędziowskie, które po zakończonej debacie wyłania zwycięską formację. Sędziowie oceniają uczestników pod wieloma względami. Szczególną wagę kładzie się na merytoryczność, argumentację, technikę argumentacyjną, formę (zachowanie roli mówcy, przyjmowanie i odpowiedzi na pytania, spójność) oraz prezentację. Oceny dokonuje się zarówno dokonując ewaluacji każdego mówcy indywidualnie, jak i w oparciu o całościową analizę wizerunku drużyny.

Całokształtu tworzy niezwykle emocjonujące oraz wymagające wyjątkowego skupienia na precyzji argumentacji wydarzenie, dające pełne intelektualnego wyrafinowania widowisko dla zebranej publiczności.

Źródło: Konferencja: Jan Paweł II Fundamenty demokracji ,Warszawa, 30-31 maja 2019. Materiały edukacyjne